Nieuws van boswachter Henk Ruseler: mei

Natuurlijk blijft het een prachtige bezigheid om ervaringen op te doen, nieuwe landen en culturen te ontdekken en de geest te verrijken, maar uiteindelijk ga je beseffen dat het rustgevende moment en de verbazing vanwege de schoonheid om je heen niet afhangen van het aantal kilometers dat je in het vliegtuig hebt gezeten.

Met dit gegeven en de vakantieperiode in het achterhoofd wil ik u graag drie reisdoelen beschrijven. Plekken van rust en weidse uitzichten, of zomaar een bijzondere plek ergens op ons Nationale Park De Hoge Veluwe om de waan van alledag te ontvluchten en met een beetje geluk, oog in oog te komen met de wilde bewoners van het Park.

De Eikenhoutbergen
Op amper tien minuten wandelen vanaf de T- kruising Kemperbergweg en de Karitzkyweg liggen de Eikenhoutbergen. Ingesloten tussen de heidevelden van het Braamsveld en de Duitse nalatenschap uit '40-'45 dat tegenwoordig als vliegbasis Deelen op de kaart staat. Zoals de naam al doet vermoeden is dit gebied geaccidenteerd en vooral begroeid met eiken. Een mooi oud stuifduingebied dat in schril contrast afsteekt met het biljartlaken buiten ons raster. De eikenstruwelen van vroeger zijn na het beëindigen van de eikenhakhoutcultuur uitgegroeid tot de bossen zoals die wij nu kennen, en die ook zo karakteristiek zijn voor gebieden als Hoog-Baarlo en de Franse berg. Een wandeling naar en langs de Eikenhoutbergen biedt u niet alleen kans om een adder, gladde slang of zandhagedis te zien die langs de Karitzkyweg in de hei ligt te zonnen, maar de oplettende wandelaar valt het ook op dat er aan de buitenrand van de Eikenhoutbergen vreemde inhammen te zien zijn. Stille getuigen uit de bezettingstijd want na confiscatie op het amper vijf jaar oude Nationale Park De Hoge Veluwe werd dit gebied onderdeel van Fliegerhorst Deelen. Verscholen tussen het eikenloof werden er verschillende hangars gebouwd. Schuilplaatsen voor jachtvliegtuigen en bommenwerpers die via de ook nog in het terrein zichtbare rolbanen op weg gingen voor hun destructieve tochten in Europa.

Met uitzondering van oefenvluchten van de Luchtmobiele Brigade is het oorlogsgeweld in en rond dit gebied verstomd en zijn het de boompieper, fitis, gekraagde roodstaart en nog zo’n vijfendertig andere broedvogelsoorten die hier in het voorjaar de boventoon voeren. Om de sfeer van de Eikenhoutbergen te proeven zijn verschillende paden beschikbaar om een rondwandeling te maken. Zoek langs de Karitzkyweg een plek op met uitzicht over het Braamsveld en het frisse groen van eik en bosbes doet de rest. U bent niet de enige die van dit gebied geniet, want reeën en een kleine populatie van zo'n vijftig moeflons weten de Eikenhoutbergen ook zeker te waarderen.

De Pollen
Hoewel minder dynamisch dan langs de grote rivieren, zijn ook de landschappen op de hoge zandgronden aan verandering onderhevig en treedt er net als bij ons een soort veroudering op. Weliswaar veel langzamer, maar door opeenvolging van vegetatietypen – successie – krijgt het landschap steeds een ander uiterlijk. Wij grijpen zelf naar smeersels of stappen voor een drastischer aanpak naar een plastisch chirurg wanneer de veroudering ons niet aanstaat, maar iets vergelijkbaars doen wij ook wanneer dit bij landschappen het geval is. Een mooi voorbeeld waarbij een landschap in een periode van veertig jaar een aantal facelifts heeft ondergaan is de Pollen; het stuifzandgebied westelijk van de Wildbaanweg. Ten tijde van de Kröllers bestond het gebied vooral uit stuifzand met hier en daar een aanzet tot bosvorming, dat zich ook na 1935 uitbreidde en uitgroeide tot de bossen waar ik in mijn jeugdjaren doorheen struinde. Een heuvelachtig terrein met her en der kleine heideveldjes omsloten door mooie vliegdennen, zoals je die in het gehele middengedeelte van het Park vindt.

In de zeventiger jaren werd besloten dit bos te kappen om zo een heidelandschap te laten ontstaan. Het Pollenbos werd hierdoor een Pollenvlakte. Behalve een enkele heidestruik waren het echter vooral berken die zich er massaal vestigden, dus omwille van het gewenste open heidelandschap werden deze bomen in de tachtiger jaren weer verwijderd. De berken zijn daarna nooit meer zo massaal opgekomen en de heide kreeg tot 2001 kans om zich verder te ontwikkelen. In het kader van soortenbescherming en grootschalig herstel van stuifzand ging het gebied op dat moment wederom op de schop. Op De Hoge Veluwe was het areaal stuifzand drastisch afgenomen, zodat besloten werd om een oud stuifzandgebied te herstellen. Bij de Pollen was een grote hoeveelheid verstuifbaar zand aanwezig maar dat moest daarvoor wel worden blootgelegd. Van zestig hectare werd de toplaag afgegraven en een bos ten zuidwesten werd gekapt. Na bijna honderd jaar kreeg de wind weer vrij spel en De Hoge Veluwe een actief stuifzand terug.

Langs het fietspad of aan de Wildbaanweg kunt u bij stevige wind de dynamiek van het stuifzand het best ervaren: u wordt op die momenten eenvoudigweg gezandstraald. Gelukkig is de atmosfeer in dit jaargetijde minder onbesuisd; wandelend in de voorjaarszon langs of door het gebied ziet u hoe oude duinen zijn afgevlakt en nieuwe ontstaan. Laat u opwarmen door het zand, dwaal in gedachten terug naar een periode waarin de Veluwe voor zeventig procent uit woestijn bestond en het doorkruisen ervan niet zonder gevaren was. Het stuifzand De Pollen; ruim twintig jaar geleden gereconstrueerd vanaf de tekentafel is nu overzichtelijk, het blonde zand onder Hollandse wolkenluchten is uitnodigend om ergens neer te vlijen en te luisteren naar de tientallen veldleeuweriken.