Nieuws van boswachter Henk Ruseler: januari

Met of zonder sneeuw, een tocht door een winters landschap is magisch, het maakt je stil en zo tegen het einde van het jaar, van iedere deelnemer een filosoof. Ze zijn verleden tijd, bijgevolg had ik vijf dagen de tijd om te schrijven, massa’s oude dia’s te digitaliseren en vanzelfsprekend, veel te wandelen.

In de vroege ochtend van de 26ste december zocht ik na een genoeglijke kerstdag met familie de eenzaamheid, en waar kun je die beter ervaren dan op het Deelense Veld. Even voor negen uur had ik de deur van de Pampel achter mij dichtgetrokken voor een fikse wandeling door mijn achtertuin. De hinden en kalveren die bij de natuurstenen zuilen van Ulrich Rückriem stonden te grazen, hadden zo vroeg op tweede kerstdag geen wandelaar verwacht. Met lange nekken keken zij mij aan, om vervolgens stapvoets in de richting van het rustgebied Koeverbos te vertrekken.

Op een koude decemberochtend laten twee raven zich horen boven de oude dennen van de Kromme hoek en ik kijk uit over het Deelense Veld. Het plan is om richting de kop van het afweergeschut - beter bekend als de Moffenbult – te wandelen. Het uitzicht is daar fenomenaal, on-Nederlands haast. Daar aangekomen, strekt zich een eindeloze vlakte voor mij uit, rechts van mij zie ik de landmassa’s -ooit opgestuwd door het oprukkend ijs-, de Oost-Veluwe stuwwal, nu voornamelijk begroeid met naaldbossen, en een groene heuvelrug langs het grotendeels wit berijpte Deelense Veld. Ik tuur over het bevroren Andromeda-ven en iets verder zie ik de Zandflesch. Mijn gedachten dwalen af, ver, heel ver terug in de tijd.

Steeds luider klinkt het geluid van honderden hoeven die knerpend door de licht bevroren sneeuw zakken. Zo nu en dan hoor ik de angstig klagende roep van een kalf dat in blinde paniek zijn moeder in de kudde dreigt kwijt te raken. Voordat ik het goed en wel realiseer zie ik de dieren die op mij afkomen, het zijn er een stuk of vijftig. Sneeuw stuift op wanneer de kudde rendieren als één grijswitte golvende massa voor mij afbuigt. De blanke, veel vertakte geweien van de volwassen mannetjes lijken boven de vluchtende dieren met elkaar in een ritmisch zwaardgevecht te zijn verwikkeld.

Nu hoor ik ook een voor mij raadselachtig geschreeuw. De voorste rendieren doen een poging om de bevroren plas aan de linkerkant te passeren, wanneer als uit het niets een vijftal mannen opdoemen. Ze zijn een stuk kleiner dan ikzelf en ondanks hun dikke kleding van wolvenbont verplaatsen zij zich razendsnel door de hoge sneeuw in de richting van de kudde. De paniek bij de rendieren is compleet.

Een deel van hen weet tussen de mannen door te breken of rent terug. Maar er zijn er ook een paar die via het bevroren meertje proberen te ontsnappen. Vijftien onfortuinlijke dieren zakken onder hun eigen gewicht door het ijs en stranden tussen ijsschotsen en in de zachte veenbodem van de plas. Dit is waar de rendierjagers op gewacht hebben. Snel sluit de groep jagers die de kudde heeft opgejaagd zich bij hun stamgenoten aan en omsingelt de dieren. Van alle kanten dalen nu speren neer, verreweg de meeste treffen de in het ijs worstelende rendieren.

Weer hoor ik opgewonden kreten van de jagers en een laatste angstige roep van het enkele nog levende rendier. De finale van de jacht duurt hooguit tien minuten, waarna een ijzige stilte volgt. In de verte vervaagt de wegvluchtende rendierkudde langzaam in een eindeloze sneeuwvlakte.