Een eeuw van valkerij op De Hoge Veluwe
Dit voorjaar ontving het Park een prachtig schilderij van de hand van Henk Slijper. Het is een schenking van de familie Van Nie, een familie die een eeuw lang betrokken was bij de valkerij in het Park. Het ontvangen van het schilderij markeert tegelijkertijd het einde van een oude traditie in het Park.
Valkenieren
Valkenieren, ook wel valkerij, is een oude jachtmethode waarbij getrainde roofvogels zoals valken, haviken en arenden, worden gebruikt om wild te vangen. De praktijk heeft zijn oorsprong in de nomadische culturen van Centraal-Azië en verspreidde zich later naar het Midden-Oosten en Europa. Het valkenieren vereist een intensieve training en een hechte band tussen de valkenier en de vogel. De kunst van het valkenieren vraagt om heel veel geduld, kennis en vaardigheid. Het omvat het vangen, verzorgen, trainen en uiteindelijk jagen met de vogels. Tijdens de jacht wordt de roofvogel losgelaten om prooien zoals konijnen of fazanten te vangen en deze naar de valkenier te brengen.
Tegenwoordig wordt valkenieren nauwelijks nog beoefend. Dat heeft deels te maken met wettelijke beperkingen en vergunningseisen die het houden en trainen van roofvogels reguleren en deels met veranderende maatschappelijke opvattingen over dierenwelzijn en jacht. Het maakt dat valkenieren tegenwoordig meer een culturele en historische traditie is dan een alledaagse praktijk. Ook in het Park wordt geen gebruik meer gemaakt van de diensten van valkeniers, mede omdat de noodzaak daartoe verdween; er werd gejaagd op konijnen, maar door de zeer besmettelijke ziekte myxomatose is de populatie konijnen in het Park inmiddels gedecimeerd.
Het schilderij dat het Park nu in eigendom heeft gekregen, werd in 1977 geschonken aan Gerrit van Nie, voor zijn verdiensten voor de valkerij in Nederland. Van Nie was in het Park jarenlang actief als valkenier net als zijn zonen Ton en Gerritjan na hem. Namens de familie schonk Gerrits kleinzoon Ferenc het schilderij aan het Park. Directeur Seger van Voorst tot Voorst bij de in ontvangstneming: ‘De muur in onze dinerzaal hangt vol met Veluwse landschappen en jachttaferelen, maar de valkerij ontbrak nog. Dit schilderij is een prachtige aanvulling op onze collectie en het laat ons zien dat onze band met de familie Van Nie een blijvende is.’
Het schilderij, gemaakt door Henk Slijper, bekend om zijn vogelportretten, toont een havik op een tak in een Veluws aandoend heidelandschap met vennen en buntgras. De havik is met een ‘draal’ verbonden aan een tak. Er ligt iets op de grond, het lijkt op een vleugel, misschien van een duif, maar het zou ook de ‘loer’ kunnen zijn, een belangrijk hulpmiddel van de valkenier om de havik te lokken. Op de achtergrond een konijnenhol; een verwijzing naar de jacht op konijnen.