Wrattenbijter na acht jaar terug
In 2016 werd de wrattenbijter voor het laatst waargenomen in Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Maar afgelopen voorjaar lieten enkele exemplaren van deze sprinkhaan zich ineens weer zien. In de zomer werden er zelfs een stuk of vijftien ontdekt. Bijzonder, want we gingen ervan uit dat de wrattenbijter uit het Park verdwenen was.
De eerste exemplaren werden dit jaar tijdens een inventarisatie in mei ontdekt door Bosgroep Midden Nederland. Het ging om nimfen (jonge sprinkhanen). Begin juli is meerdere malen gezocht naar volwassen wrattenbijters. Volwassen mannetjes maken een kenmerkend geluid en zijn daardoor makkelijker te vinden. Uiteindelijk zijn er zo’n vijftien volwassen diertjes gevonden.
Ernstig bedreigd
Wrattenbijters staan op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten. Tot 2016 was Het Nationale Park De Hoge Veluwe een van de weinige plaatsen in Nederland waar ze nog voorkwamen. De faunawerkgroep van het Park volgde de soort tot een paar jaar geleden. Jaarlijks werd geïnventariseerd of de beestjes aanwezig waren.
Ook zijn er in het verleden maatregelen genomen om de soort te stimuleren. Zoals het maken van plagplekjes en het maaien van delen van de begroeiing om een mozaïekstructuur te maken. En het aanleggen van verbindingsstroken tussen habitats die voor de wrattenbijter gunstig zijn.
De laatste keer dat er ‘veel’ wrattenbijters werden waargenomen in het Park was in 2011 (elf exemplaren). Maar hoewel de genomen maatregelen positief waren voor de vegetatie en de (sprinkhanen)fauna, werden er in de paar jaar daarna geen wrattenbijters meer gespot. Totdat er in 2015 weer een exemplaar werd gezien, gevolgd door een enkele in 2016.
Legboor
De wrattenbijter is een van de grootste inheemse insecten van ons land. Het mannetje kan zo’n 3,5 cm lang worden, het vrouwtje 4 cm. Mannetjes maken een geluid dat bestaat uit een serie klikjes die elkaar steeds sneller opvolgen tot een minutenlange ratel. Vrouwtjes hebben een ‘legboor’, waarmee ze eitjes afzetten in zandbodems. Deze is ongeveer 1,5 cm lang.
Eitjes kunnen wel acht winters in de grond blijven voordat ze uitkomen, maar meestal duurt dat ongeveer twee winters. De sprinkhanen leven hooguit enkele maanden.
Vooral kruidachtige planten en andere insecten staan op het menu van de wrattenbijter. Zijn bijzondere naam dankt hij aan een oud gebruik om hem in wratten te laten bijten. Het bruine vocht dat dan vrijkomt, zou de wrat genezen.
Pionier
De wrattenbijter is een pionierssoort in schraalland. Pioniers zijn organismen die als eerste verschijnen in gebieden waar vrijwel nog niets groeit of voorkomt. Schraalland – droge graslanden met lage open begroeiing – staat onder druk als gevolg van stijgende stikstofdepositiewaarden.
De leefomgeving van de wrattenbijter is bijzonder, omdat de verschillende stadia waarin ze zich ontwikkelen heel verschillende eisen stellen. Zandige plekken zijn van belang voor de eiafzet. Voor een goede ontwikkeling van eieren en nimfen (jonge sprinkhaan) moet de ligging beschut zijn en de zoninstraling optimaal. De bodem moet zandig, maar niet te droog zijn, vanwege de vochtbehoefte van de eitjes. De afwisseling van open, warme gronden met heidespurrie, korstmos en verspreid groeiende heidestruiken is belangrijk voor de sprinkhaan.
Foto: Jeroen Hoek